موارد مصرف و کاربرد پراکسید هیدروژن

موارد مصرف و کاربرد پراکسید هیدروژن:

آب اکسیژنه در صنایع مختلف کاربرد دارد:

1. در صنعت نساجی: سالانه در دنیا بیش از هفتصد هزار تن مواد رنگ زا، تولید می شود که نصف آنها آزو هستند. رنگ زاهای آزو دارای یک یا چند پیوند آزو هستند و جزو پراهمیت ترین گروه رنگ زاهای سنتزی می باشند که به مقدار زیادی تولید می شوند و کاربردهای فراوانی در صنعت های مختلف به خصوص نساجی دارند. هدف رنگبری پساب های رنگی صنایع نساجی و نیز حذف COD که از آنها تولید می شوند با استفاده از فناوری اکسیداسیون فتوشیمیایی پیشرفته با کاربرد تابش فرابنفش / آب اکسیژنه است. منبع تابش، یک لامپ فرابنفش جیوه ای کم فشار 55 وات با شدت تابش 50000 میکرووات ثانیه بر سانتی متر مربع است. ماده اکسید کننده مورد استفاده، پراکسید هیدروژن 30 درصد و ماده رنگزا، I.Direct red 80 از گروه رنگ های آزو (به دلیل کاربرد و مصرف زیاد)می باشد. برای بررسی پارامتر های تاثیر گذار مانند اثر نور UV، تاثیر زمان تابش نور UV، غلظت پراکسید هیدروژن، غلظت اولیه ماده رنگ زا و PH، آزمایش ها در پنج مرحله جداگانه براساس روش های استاندارد، انجام می گیرند.

نتایج آزمایشها نشان داده استفاده از آب اکسیژنه به تنهایی بعد از گذشت 24 ساعت 5.7 درصد رنگ و 3.5 درصد COD را حذف می کند. شرایط بهینه جهت حذف رنگ و COD حاصل از آن در فرآیند UV/H2O2 شامل غلظت 150 میلی گرم بر لیتر از آب اکسیژنه (به صورت خالص)، PH خنثی و غلظت های پایین رنگ تعیین گردیده. بنابراین راندمان عوامل تابش فرابنفش و آب اکسیژنه به تنهایی مطلوب نیست چون آنها به تنهایی نمی توانند عوامل اصلی تجزیه کننده رنگ زا یعنی رادیکال هیدروکسیل را به اندازه تولید نمایند.

2. کاربرد در استخر ها: بعضی از میکروارگانیسم های بالقوه بیماری زا، مانند باکتری ها، قارچ ها و تک یاخته ای از جمله عامل های مشکل زایی هستند که در کارگاه های تکثیر و پرورش آبزیان باعث کاهش تولید می شوند البته استفاده از مالاشیت گرین تا مدت طویلی به عنوان یک ترکیب موثر در کنترل آلودگی های قارچی، باکتریایی و انگلی آبزیان به ویژه در دوران انکوباسیون تخم قزل آلا، مورد استفاده قرار می گرفته، اما به خاطره اثرات و عوارض بد آن بر روی انسان و انواع آبزیان، مانند کاهش قدرت باروری، سرطان زایی و جهش زایی، بیش از دو دهه است که استفاده از آن منع شده است.

   مالاشیت گرین پس از جذب در بافت های بدن ماهی، به لوکومالاشیت گرین احیا می شود که یک ماده چربی دوست و دارای خاصیت ماندگاری طولانی در بافت ها بوده و بیشتر خواص سمی آن را به این متابولیت احیا شده نسبت می دهند. استفاده از آب اکسیژنه در صنعت آبزی پروری به عنوان یک ماده تاثیرگذار در ضد عفونت های قارچی، باکتریایی و انگلی از زمان های گذشته مورد استفاده قرار می گرفته. اما اثرات بد زیست محیطی ناشی از استفاده مکرر از آلاینده های شیمیایی در کارگاه های تکثیر و پرورش آبزیان، دلیلی شده است برای پیدا کردن جایگزین های طبیعی از جمله انواع عصاره ها و اسانس های گیاهی. آب اکسیژنه همچنین برای حذف مواد آلی و معدنی که موجب فساد آب استخر می شوند استفاده می شود. تزریق این عنصر قبل از دستگاه UV باعث ایجاد رادیکال های  OH می شود که بیش از چند ثانیه در دسترس نمی باشند و در این مدت با خاصیت شدید اکسیدکنندگی خود، مواد باقی مانده آلی و معدنی را تجزیه می کند. بدین ترتیب نیاز به تعویض آب استخرها کاهش می یابد.  استفاده از آب اکسیژنه در استخرها باعث:

• آب اکسیژنه موجود در آب با دوز صحیح، برای شناگر غیر قابل تشخیص است.
• با آب بخوبی مخلوط می شود، غیر فرار است و تا زمان اکسید کردن مواد آلی در آب باقی است.
• خالص است و ایجاد املاح نمی کند.
• خورنده نیست و در نتیجه به تجهیزات و تاسیسات آسیب نمی رساند.
• ایجاد کف نمی کند، بی بو و بی طعم است.
• غیر سمی است.
• ایجاد رسوب نکرده و در نتیجه آب کاملا شفاف می ماند.
3. 3. کاربرد در پزشکی: هدف ترمیم زخم های که به دلیل عمل جراحی ایجاد شده اند با مراقبت های پیش و پس از عمل جراحی یا تروما ارتباط دارد. امروزه بر سر انتخاب روش درمان در زخم ها اختلاف وجود دارد. این اختلاف به ویژه در مورد استفاده موضعی ترکیبات مورد استفاده وجود دارد. اگر بخواهیم اثر بخشی تتراسایکلین و آب اکسیژنه موضعی در ترمیم زخم های تروماتیک صورت را مورد بررسی قرار دهیم باید بگوییم که روش بررسی این مطالعه یک کار آزمایی بالینی تصادفی می باشد. این کار آزمایی روی 76 بیمار دارای زخم در ناحیه صورت انجام گرفته و بیماران با روش تصادفی به دو گروه تقسیم شدند، در گروه اول از تجویز موضعی محلول ***د هیدروژن 2% و گروه دوم به مدت 5 روز تحت درمان با پماد استریل تتراسایکلین 1% قرار گرفتند. در چهارمین روز ترمیم، روند بهبود زخم با توجه به الگوی طراحی شده ای مورد بررسی قرار گرفت. یافته ها دو گروه تتراسایکلین و آب اکسیژنه از نظر فاصله لبه های زخم از یکدیگر، اریتم و پاره شدگی اختلاف معنی داری را نشان ندادند. نتیج گیری بدین صورت استکه با توجه به نتایج به نظر می رسد که اثر بخشی تتراسایکلین موضعی و ***د هیدروژن بر تسریع روند بهبود زخم های تروماتیک صورت اختلاف آماری معنی داری با هم ندارند. آب اکسیژنه همچنین در گذشته به دلیل خاصیت ضد عفونی کننده آن در پانسمان زخم های عفونی استفاده می شده اما امروزه به دلیل آسیبی که به بافتهای مجاور وارد می کند دیگر در پانسمان استفاده نمی شود و فقط گاهی برای ضد عفونی کردن لوازم پزشکی مورد استفاده قرار می گیرد. از آنجا که آب ااکسیژنه بو بر است گاهی برای درمان زخم های بدبو نیز استفاده می شود. در قرص های اریتزون 36% آب اکسیژنه به 64% اوره متصل است و چون این قرص ها را در دهان قرار می دهند، اکسیژن می دهد. پس هم میکروب های دهان را می کشد و هم دندان ها را سفید می کند. آب اکسیژنه رقیق را برای قرقره کردن هم بکار می برند همچنین لکه شراب قرمز و خون و قهوه و غیره را هم می توان بوسیله آب اکسیژنه پاک نمود. بسیاری از خمیر دندان ها و سایر اجسامی که برای پاک کردن دندانهابکار می رود در موقع استعمال تولید آب اکسیژنه می کنند و اکسیژن این آب اکسیژنه دندان را سفید می کند.
   4. اکسیدان در صنایع بهداشتی و آرایشی: اگر موی سیاه سر را با مخاطی از 100 گرم آب اکسیژنه 30% و چهار قطره محلول 25% /امونیاک تر نمایند و پس از 10 تا 20 دقیقه با آب خالص و سپس با محلول اسید استیک دار بشویند. بور مایل به قرمز می شود. وجود آمونیاک از این جهت لازم است که آب اکسیژنه در حضور قلیایی ها سریعتر اکسیژن می دهد و در نتیجه موها تند تر بور می شوند. مصرف مکرر آب اکسیژنه برای مو مضر است زیرا که مو را شکننده می نماید.
   5. سفید کننده و رنگبر: از هیدروژن پراکساید برای سفید کردن چوب، خمیر کاغذ، الیاف پارچه، نخ ابریشم، پشم، مو و الیاف مصنوعی مانند نایلون (پلی استر)استفاده می شود. این ماده همچنین می تواند با مواد شیمیایی دیگر واکنش نشان داده و رنگ آنها را تغییر داده یا از بین ببرد برای نمونه، پتاسیم پرمنگنات یک پودر جامد بنفش رنگ است که در اثر واکنش با آب اکسیژنه در محیط اسیدی به رنگ صورتی تبدیل می شود.

   6. در جنگ جهانی دوم آب اکسیژنه 85% را برای اکسیداسیون سریع الکل در زیر دریایی ها و موشک ها مصرف می کردند. آب اکسیژنه رقیق را برای قرقره کردن هم بکار می برند.

      6. اثر آب اکسیژنه و ملتاتونین بر بلوغ هسته ای اووسیت در شرایط برون تنی: عوامل مختلفی در محیط کشت مانند تعادل تغذیه و هورمونی و همچنین تنش های متنوع مثل اکسیداتیو، گرما و. در بلوغ آزمایشگاهی تخمک اثرگذار می باشند. کشت تخمک در محیط آزمایشگاهی به دلیل تغییر در شرایط رشد مانند افزایش نور، اکسیژن، غلظت بالی متابولیتها و سوبسترها سبب افزایش تولید رادیکال های آزاد در طول مدت زمان متابولیسم هوازی تخمک می شوند و در نتیجه تنش اکسیداتی را افزایش می دهد. رادیکال های آزاد، اتم ها یا مولکول هایی هستند که به سبب دارا بودن یک یا چند الکترون جفت نشده، از فعالیت زیادی برخوردارند و به دلیل داشتن تک الکترون، هنگام گردش خون، می توانند به ماکرو مولکول های حیاتی مانند لیپیدها، پروتئین ها، DNA جانداران و کربوهیدرات ها متصل شده و آسیب جبران ناپذیری وارد کنند.
      7. آب اکسیژنه در بی رنگ کردن شاخ، پشم گوسفند، پنبه، کتان، کنف، کاه، چوب، کاغذ، روغن، چربی، واکس، صابون، ابریشم، عاج، پر و. بکار می رود.