بیخطرترین ضد عفونی کننده دنیا آب اکسیژنه است

بی‌خطرترین ضدعفونی‌کننده طبیعی: آب اکسیژنه یا (پراکسید هیدروژن)یک ضدعفونی کننده عمومی و میکرب کشی قوی است. بیش تر به عنوان رنگ‌بر و سفیدکننده استفاده می‌شود. محلول‌های رقیق آن به عنوان دهان‌شوی و همین طور در برخی قطره‌های گوش برای خارج کردن موم گوش هم استفاده می‌شود. آب اکسیژنه برای پوست، کمی سمی است. برای اینکه این ماده خراب نشود، باید دور از نور و در شیشه‌های تیره نگهداری شود. 
H2O2 چیست؟
آب اکسیژنه یا (H2O2؛ پراکسید هیدروژن، بی‌خطرترین ضدعفونی‌کننده طبیعی)اولین بار  به وسیله آقای تنارد در سال 1818تهیه شد. وی با اسیدی کردن پراکسید باریم و خارج کردن آب اضافی از طریق تبخیر در خلاء موفّق به تهیه آب اکسیژنه شد. آب اکسیژنه خالص بی رنگ و در برخی موارد آبی کم رنگ به نظر می آید. دمای ذوب و جوش H2O2 به ترتیب -89°C  و  150°C می باشد. در 20°C در حالت مایع دارای دانسیته 1.438 است. در آب و الکل و اتر به هر نسبتی حل می شود. درجه اکسیداسیون اکسیژن در آب اکسیژنه برابر 1- است. پراکسید هیدروژن به صورت محلول 6%، 12%و یا 30%آن بیان می گردد که به صورت پراکسید هیدروژن 20 حجم، 40 حجم و یا 100 حجم نیز گفته می شود. ثابت دی الکتریک آب اکسیژنه بالا می باشد. مایع خالص آن در دمای 25°C، ε=93  و محلول آبی 60% آن ε=120  می باشد. بنابراین ترکیب جزء حلال های یونی کننده خیلی خوبی هستند ولی به علت قدرت اکسید کنندگی زیاد و نا پایداری، قدرت حل کنندگی آن ها محدود است. محلول مایع آب اکسیژنه به مرور طبق واکنش زیر به آب و اکسیژن تبدیل می شود.  2 H2O2  →  O2 + 2 H2O  در غیاب کاتالیزور سرعت تجزیه آب اکسیژنه بسیار ملایم است ولی در مقابل فلزاتی چون Pt، Ag و یا ترکیباتی چون MnO2 واکنش شدت می گیرد و به همین دلیل آب اکسیژنه را در ظروف غیر فلزی همراه با یک پایدار کننده مانند اوره نگهداری می کنند. برای پایدار کردن، آن را با موادی از قبیل اسید فسفریک، اسید سیتریک و گلیسرول که خاصیت ضد کاتالیزوری دارند، مخلوط می کنند. خاصیت اکسید کنندگی آب اکسیژنه به علت سهولت آزاد شدن یک اتم اکسیژن فعال است. H2O2  →  O + H2O  آب اکسیژنه به صورت یک اکسید کننده و یا احیا کننده در محیط های اسیدی و بازی می تواند به کار رود. آب اکسیژنه  خالص مایعی است بیرنگ  که در بسیاری از خواص فیزیکی به آب شباهت دارد و حتی میزان تجمع آن از طریق پیوند هیدروژنی بیشتر بوده و 40%از آب سنگین‌تر است. آب اکسیژنه،  مایع ناروانی است که کمی آبی رنگ می‌باشد و با زحمت زیاد می‌توان آن را تهیه نمود. آب اکسیژنه‌ای که در داروخانه‌ها به اسم آب اکسیژنه رقیق فروخته می‌شود محلولی است از آب اکسیژنه در آب که در 100 قسمت آن سه قسمت آب اکسیژنه است و مانند آب بی‌رنگ و بی‌بو است و مزه تلخی دارد و کمی اسیدی است. آب اکسیژنه به مرور تجزیه و تبدیل به آب و اکسیژن می‌گردد. این عمل تجزیه در محیط بازی سریع تر و در محیط اسیدی کندتر تا در محیط خنثی صورت می‌گیرد. ممکن است که اگر مدّت مدیدی آب اکسیژنه را انبار کنند، به طور کامل تجزیه و تبدیل به آب گردد. بر اثر گرد بعضی اجسام عمل تخریب آب اکسیژنه تسریع می‌گردد، مانند؛ گرد بی‌اکسید منگنز و گرد فلزات و …  آب اکسیژنه دارای ثابت دی‌الکتریک بالا است و لیکن کاربرد آن به عنوان حلال یونیزه کننده به واسطه‌ی خاصیت اکسندگی قوی و تجزیه‌ی سریع آن در حضور حتی مقادیر جزئی از یونهای فلزات سنگین طبق واکنش زیر، محدود می‌شود: H2O2 = 2H2O + O2 تغییر انتالپی = 99-  kj/mol. پراکسید مشتقات پراکسید هیدروژن است که در آن به جای هر هیدروژن یک فلز یک ظرفیتی و یا دو ظرفیتی وجود دارد. پراکسید فلزات قلیایی و قلیایی خاکی به ترتیب دارای فرمول M2O2 و MO2 می باشند. پراکسید ها به دو دسته تقسیم می شوند:
^{1)پلی اکسید ها که با اسید سولفوریک تولید اکسیژن می کنند.
2)هیپراکسید ها که با اسید سولفوریک رقیق تبدیل به آب اکسیژنه می شوند. به این دسته نمک های آب اکسیژنه می گویند. از موارد استفاده آب اکسیژنه می توان به اثر سفید کنندگی در الیاف سلولزی و پارچه ها، ضدعفونی کنندگی و هم چنین تولید برخی از مواد شیمیایی اشاره کرد.}
خواص و موارد استعمال آب اکسیژنه
اگر بر روی محلول آب قدری از اجسام پایدار کننده مانند اسید فسفریک، اوره، اسید بنزوئیک و نظیر آن ها بیافزایند، عمل تخریب بسیار کند می‌گردد. آب اکسیژنه اثر میکروب کشی و بوبری دارد چنان که اگر یک تکه کالباس قرمز را درون ظرف محتوی آب اکسیژنه قرار دهیم پس از چند روز محتویات ظرف به طور کامل بی‌بو شده و بوی گندیدگی نمی‌دهد. آب اکسیژنه رنگ ها را نیز تخریب می‌کند به همین دلیل تکه کالباس درون ظرف بعد از مدّتی بی‌رنگ می‌شود. آب اکسیژنه هم در محیط اسیدی و هم در محیط بازی اکسنده‌ای بسار قوی است و آب اکسیژنه فقط در مقابل اکسنده‌های بسیار قوی مثل یون منفی MnO4-نقش کاهندگی دارد. محلول های رقیق یا 30% آب اکسیژنه، به طور وسیعی به عنوان اکسنده مورد استفاده قرار می‌گیرند. عمل اکسایش به وسیله آب اکسیژنه در محیط اسیدی کند است، در حالی که در محیط بازی  سریع است. تجزیه آب اکسیژنه به آب و O2 که ممکن است به عنوان خود اکسایش در نظر گرفته شود، در محیط بازی با سرعت بیشتر انجام می‌شود، بنابراین بهترین روش برای از بین بردن مقادیر اضافی H2O2، گرما دادن آن در محیط بازی است. از آن جایی که آب اکسیژنه بوبر است در موقع معالجه زخم های بدبو مورد استعمال قرار می‌گیرد. هم چنین لکه شراب قرمز، خون، قهوه و غیره را هم می‌توان به وسیله آب اکسیژنه پاک نمود. در قرص های اریتزون 36% آب اکسیژنه به 64% اوره متصل است و چون این قرص ها را در دهان بگذارند، اکسیژن می‌دهد. پس هم میکروب های دهان را می‌کشد و هم دندان ها را سفید می‌نماید. بسیاری از خمیر دندان ها و سایر اجسامی که برای پاک کردن دندان ها به کار می‌رود در موقع استعمال تولید آب اکسیژنه می‌کنند و اکسیژن این آب اکسیژنه دندان را سفید می‌نماید. آب اکسیژنه در بی‌رنگ کردن شاخ، پشم گوسفند، پنبه، کتان، کنف، کاه، چوب، کاغذ، روغن، چربی، واکس، صابون، ابریشم، عاج، پر و غیره به کار می‌رود. رنگ بعضی لکه‌های صورت را هم آب اکسیژنه تخریب می‌کند. اگر موی سیاه را پس از شستن با کربنات سدیم(تا چربی آن برطرف شود)در محلول آب اکسیژنه بگذارند به رنگ روشن در می‌آید. اگر موی سیاه سر را با مخلوطی از 100گرم آب اکسیژنه 30% و چهار قطره محلول 25%آمونیاک تر نمایند و پس از 10 تا 20دقیقه با آب خالص و سپس با محلول اسید استیک‌دار بشویند، بور مایل به قرمز می‌شود. وجود آمونیاک از این جهت لازم است که آب اکسیژنه در حضور قلیاییها سریعتر اکسیژن می‌دهد و در نتیجه موها تندتر بور می‌شوند. مصرف مکرر آب اکسیژنه برای مو مضر است زیرا که مو را شکننده می‌نماید. در جنگ جهانی دوم آب اکسیژنه 85%برای اکسیداسیون سریع الکل در زیر دریایی ها و موشک ها مصرف می‌کردند. آب اکسیژن رقیق را برای قرقره کردن هم به کار می‌برند. 
آب اکسیژنه درمانی
هیدروژن پراکساید (H2O2)یک مایع بی رنگی است که به آسانی با آب مخلوط می شود مخلوط حاصل را به ازون نسبت می دهند چون وقتی ازون در آب جوشانده شود تبدیل به هیدروژن پراکساید می شود و این ترکیب در غلظت های گوناگون استفاده می شود، غلظت 3٪ در آن برای زخم های پوستی و یا زخم های دهان مورد استفاده قرار می گیرد. مخلوط 6 درصد آن برای شستشوی موی سر استفاده می گردد.درجه ی غذایی هیدروژن پراکساید یک غلظت 35 درصد است که از آن در صنایع غذایی به عنوان یک ماده ی گندزدای غیرسمی استفاده می شود. آب اکسیژنه با غلظت 03/0 درصدی در یک محلول آب نمک نرمال برای بیماری های سیاهرگی مزمن و یا برای درمان پنومونیا و یا آنفلوآنزا بکار می رود تزریق داخل وریدی آب اکسیژنه همچنین به نظر می رسد که با تحریک تولید گلبول های سفید خون مثل لنفوسیت های T کمکی، به سیستم ایمنی کمک می کند. همین طور آب اکسیژنه با غلظت 03/0 درصد را می توان برای درمان آرتروزها و سایر حالات به داخل مفصل تزریق کرد. افزودن یک پیمانه از آب اکسیژنه 35درصد به یک وان محتوی آب گرم به درمان بیماری پزوریازیس (Psoriasis)و عفونت های قارچی، سخت شدن عضلات و جوش ها کمک می کند البته در این مورد باید فرد مریض به مدت 20 دقیقه در داخل وان قرار داشته باشد و این عمل باید یک تا سه بار در هفته تکرار شود تا عفونت بهبود پیدا کند.
شناسایی آب اکسیژنه
در یک لوله آزمایشی که از قبل، چند سانتی‌متر مکعب محلول بی‌کرمات پتاسیم و قدری اسید سولفوریک رقیق ریخته‌ایم آب اکسیژنه می‌افزاییم در نتیجه رنگ آبی تند که بعدا تبدیل به سبز می‌شود، ظاهر می‌گردد. به همین طریق می‌توان وجود آب اکسیژنه را در اریتزن ثابت نمود. اگر بر روی محلول آب قدری از اجسام پایدار کننده مانند اسید فسفریک اوره اسید بنزوئیک و نظیر آن ها بیافزایند، عمل تخریب بسیار کند می‌گردد. آب اکسیژنه اثر میکروب کشی و بوبری دارد چنان که اگر یک تکه کالباس قرمز را درون ظرف محتوی آب اکسیژنه قرار دهیم پس از چند روز محتویات ظرف به طور کامل بی‌بو است و بوی گندیده نمی‌دهد. آب اکسیژنه رنگ ها را نیز تخریب می‌کند بهمین دلیل تکه کالباس درون ظرف بعد از مدّتی بی‌رنگ می‌شود. از آن جایی که آب اکسیژنه بوبر است در موقع معالجه زخم های بدبو مورد استعمال قرار می‌گیرد. هم چنین لکه شراب قرمز و خون و قهوه و غیره را هم می‌توان بوسیله آب اکسیژنه پاک نمود. در قرص های اریتزون آب اکسیژنه به اوره متصل است و چون این قرص ها را در دهان بگذارند، اکسیژن می‌دهد. پس هم میکروب های دهان را می‌کشد و هم دندان ها را سفید می‌نماید. بسیاری از خمیر دندان ها و سایر اجسامی که برای پاک کردن دندان ها به کار می‌رود در موقع استعمال تولید آب اکسیژنه می‌کنند و اکسیژن این آب اکسیژنه دندان را سفید می‌نماید. آب اکسیژنه در بی‌رنگ کردنشاخ، پشم گوسفند پنبه کنف، کاه، چوب کاغذ روغن ابریشم، عاج، پر و غیره به کار می‌رود. رنگ بعضی لکه‌های صورت را هم آب اکسیژنه تخریب می‌کند. اگر موی سیاه را پس از شستن با کربنات سدیم(تا چربی آن برطرف شود)در محلول آب اکسیژنه بگذارند به رنگ روشن در می‌آید. اگر موی سیاه سر را با مخلوطی از 100گرم آب اکسیژنه 30%و چهار قطره محلول آمونیاک تر نمایند و پس از 10 تا 20دقیقه با آب خالص و سپس با محلول اسید استیک‌دار بشویند، بور مایل به قرمز می‌شود. وجود آمونیاک از این جهت لازم است که آب اکسیژنه در حضور قلیایی ها سریعتر اکسیژن می‌دهد و در نتیجه موها تندتر بور می‌شوند. مصرف مکرر آب اکسیژنه برای مو مضر است زیرا که مو را شکننده می‌نماید. در جنگ جهانی آب اکسیژنه 85%برای اکسیداسیون سریع الکل در زیر دریایی ها و موشک ها مصرف می‌کردند. آب اکسیژن رقیق را برای قرقره کردن هم به کار می‌برند.

روش تهیه صنعتی آب اکسیژنه
1. فرایند خود اکسایش: از مشتقات آنتراکینون بر اثر واکنش با هیدروژن در مجاورت کاتالیزگر پالادیم به آنتراهیدروکینون تبدیل می شود. با عبور هوا از این ماده، محلول پراکسید هیدروژن 20%وزنی به دست می آید. 
2. روش الکترولیز: از الکترولیز محلول اسید سولفوریک 50%وزنی یا محلول اسید سولفوریک و سولفات گمونم با شدت جریان زیاد، پراکسو دی سولفات(و در نهایت از هیدرولیز آن پراکسید هیدروژن)در آند و هیدروژن در کاتد بدست می آید. پراکسید هیدروژن را در دمای بالا و فشار کم جداکرده و پس از تغلیظ سازی، محلول 30% وزنی بدست می آید. 
طرز شناسایی آب اکسیژنه
مقدار کمی از پودر MnO2 را در یک لوله آزمایش می ریزیم و به آن قطره قطره آب اکسیژنه را اضافه می کنیم که بر اثر این فرایند از لوله آزمایش حباب خارج می شود. یک روش خوب برای شناسایی پراکسید هیدروژن استفاده از پرمنگنات در محیط اسیدی است. در شناسایی پراکسید هیدروژن به وسیله پرمنگنات باید مراقب باشیم تا دی اکسید منگنز به وجود نیاید. زیرا  MnO2 به صورت کاتالیزور عمل کرده و پراکسید هیدروژن را تجزیه می کند. جهت رفع این مشکل باید محلول به حد کافی اسیدی باشد و هم چنین پرمنگنات را خیلی آهسته به محلول پراکسید هیدروژن اضافه نمود. مقدار 1میلی لیتر از محلول پتاسیم یدید را در یک لوله آزمایش ریخته ومحیط را اسیدی می کنیم و به آن قطره قطره آب اکسیژنه اضافه می کنیم تا رنگ محلول زرد یا قهوهای شود وبا استفاده از معرف چسب نشاسته وجود ید را در محلول شناسایی می کنیم رنگ محلول به رنگ آّبی و به علت نا پایداری به قهوهای تیره تغییر رنگ می دهد. مقداری پودر سولفات آهن را در آب مقطر حل می کنیم وبعد محیط را اسیدی می کنیم و به محلول آب اکسیژنه را اضافه می کنیم و شناسا گر [Fe(CN)6] را به محلول اضافه می کنیم تا رنگ محلول به رنگ آبی تغییر رنگ دهد.

تهیّه آب اکسیژنه و بررسی برخی از خواص آن

منابع:

1. دانشنامه رشد
2. خبرگزاری ایسنا
3. ^{http://www.fadak.us/A.database/Chemistry/learn/L.001/Archive.0045.htm}

آب اکسیژنه که ترکیبی از آب و اکسیژن است، موثرترین و در عین حال بی‌خطرترین پاک‌کننده و ضدعفونی‌کننده طبیعی در جهان است که باکتری‌ها و میکروب‌های بیماری‌زا را از بین می‌برد.

به گزارش سرویس «سلامت» ایسنا، این مایع شفاف برای پاکسازی محیط خانه و آشپزخانه از باکتری و از بین بردن جرم، مورد استفاده قرار می‌گیرد.

آب اکسیژنه ظرفیت اکسیدسازی بالایی دارد و می‌تواند میکروب‌ها را از بین ببرد و به همین دلیل مناسب‌ترین ماده برای حفظ بهداشت محیط است.

همچنین برای آن که سیستم دفاعی بدن به درستی وظیفه خود را انجام دهد، بدن آب اکسیژنه را برای مقابله با عفونت‌ها تولید می‌کند. گلبو‌ل‌های سفید خون، آب اکسیژنه را به عنوان اولین راه دفاعی علیه باکتری‌ها، ویروس‌ها و مواد سمی تولید می‌کنند.

همچنین آب اکسیژنه قابلیت بالایی در پاکسازی سطوح کثیف دارد. در مطالعه‌ای مشخص شد پاکسازی سطوح بیمارستانی با استفاده از آب اکسیژنه بخش قابل توجهی از میکروب‌ها را از بین می‌برد.

به گزارش ایسنا به نقل از ارگانیک، این ماده به دلیل قابلیت بالای باکتری‌زدایی برای درمان عفونت‌های داخلی، مشکلات سینوس، عفونت گوش و آکنه همچنین برای ضدعفونی کردن سبزیجات استفاده می‌شود.

سفید کنندگی با آب اکسیژنه سفید کنندگی با آب واحد دانش و تکنولوژی تبیان زنجان عمل سفید گری در ابتدا بر روی کالای پنبه ای به وسیله ی پر اکسید باریم و پر اکسید سدیم انجام می گرفت اما بعدا اب اکسیژنه بعلت ارزانی قیمت و در دسترس بودن جای پر اکسید سدیم را گرفت. در ضمن باید یاد اور شد که از اب اکسیژنه می توان جهت سفید گری کالای پشمی و کالای ابریشمی نیز استفاده نمود. از لحاظ اقتصادی اگرچه قیمت مواد شیمیایی که در اب اکسیژنه بکار میرود گرانتر از سفید گری با هیپو کلریت ها است. اما بعلت اینکه سفید گری با اب اکسیژنه در نزدیک نقطه جوش محلول قلیایی انجام می شود لذا بعد از عملیات سفید گری می توان کالا را مستقیما تحتعملیات شستشو قرار داد.و هزینه ی نهایی تکمیل کاهش می یابد. یکی از مزیت های سفید گری با کالای پنبه ای با اب اکسیژنه این است که خطر کاهش مقاومت کالا در اثر طولانی شدن زمان سفید گری وجود ندارد. طرز تهیه اب اکسیژنه: 1. استفاده از اکسید باریم(BaO)2.روش الکترولیز 3.روش اکسیداسیون و احیا محلول اب اکسیژنه ناپایدار بوده و تجزیه می شود و اکسیژن ازاد می سازد از تجزیه یک مولکول اب اکسیژنه 23 کیلو کالری انرژی ازاد می شود.حضور برخی کاتالیزور های کاتیونی از فلزات سنگین مثل اهن٬ مس٬ سرب٬ تجزیه اب اکسیژنه را سرعت می بخشند ارزش اب اکسیژنه را برحسب تعداد حجم اکسیژن ازاد شده از یک حجم محلول اب اکسیژنه بیان می کنند مثلا هر گاه یک سانتی متر مکعب محلول اب اکسیژنه در شرایط استاندارد ٬ یک سانتی متر مکعب اکسیژن ازاد سازد ان را اب اکسیژنه یک حجمی و در صورتیکه 100 سانتی متر مکعب اکسیژن ازاد سازد ان را اب اکسیژنه 100 حجمی می نامند. ساده ترین راه جهت تعیین ارزش اب اکسیژنه تیتره کردن ان با پرمنگنات پتاسیم یکدهم نرمال می باشد. اما حالا در ارتباط با عمل سفید کنندگی اب اکسیژنه اب اکسیژنه به صورت یک اسید ضعیف عمل کرده زیرا ثابت یونیزاسیون ان بسیار پایین بوده و تا حدودی شبیه اب است محلول خالص اب اکسیژنه و تا حد زیادی محلول خالص و اسیدی شده اب اکسیژنه را منحصرا بحالت یونیزه نشده (فعال نشده)اب اکسیژنه اطلاق می کنند. PH اب اکسیژنه صنعتی کمتر از 3 می باشد و بشرط انکه ph ان را تا حد پایین تر نگه داریم پایداری محصول در حرارت بالا بسیار خوب خواهد بود. علت سفید کنندگی محلول اب اکسیزنه مربوط به خاصیت فعال شدن (activation)و یا پایدار شدن (stabilization)همزمان ان در شرایط مناسب مخصوصا در PH مناسب است. در اثر فعال شدن یون پر هیدراکسی حاصل می شود که در حقیقت عامل سفید کنندگی اب اکسیژنه بشمار میرود و از طرفی در عمل پایدار شدن از تشکیل مولکول اکسیژن که تاثیری در عمل سفید کنندگی ندارد جلوگیری بعمل می اید. روش های تجزیه و فعال سازی: 1.با اضافه کردن قلیاییها با قدرت های مختلف 2.بوسیله ی کاتالیز با فلزات سنگین (Cu و Fe و.)یا انزیم ها 3.تبدیل ان به مشتقاتی از فعالیت بالاتر (پر اسید های معدنی و الی)اب اکسیژنه در محیط محلول های خنثی و یا اسیدی یک ماده فعال سفید گری برای کالای سلولزی به شمار نمیرود چرا که یون های پر هیدروکسی که عامل اصلی سفیدگری می باشند بسیار اهسته تشکیل می شود.افزودن قلیایی به محلول خالص اب اکسیژنه تشکیل یون های پر هیدرو اکسید را ترغیب می کند. اب اکسیژنه فعال شده تا حدودی ناپایدار بوده باید ان را توسط مواد پایدار کننده پایدار نمود تا تشکیل مولکول های اکسیژن محدود گردد. منبع:iran-eng گرد آوری: گروه دانش وتکنولوژی سایت تبیان زنجان http://www.tebyan-zn.ir/science_technology.html آرشیو های مرتبط: صنعت پوشاک , سفید کنندگی , آب اکسیژنه ,